Petzold Emil (1859–1932), germanista, historyk literatury, pedagog. Ur. 26 XI w Wiedniu, był najstarszym synem austriackiego inżyniera kolejowego Antoniego (od r. 1866 przeniesionego z wiedeńskiej centrali do Zarządu Kolei Karola-Ludwika we Lwowie). W l. 1870–8 uczęszczał do Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie, następnie studiował filologię germańską i historię literatury niemieckiej pod kierunkiem Ryszarda Wernera na Uniw. Lwow., które ukończył (1897) doktoratem filozofii na podstawie pionierskiej, o trwałych walorach naukowych dysertacji Hölderlins „Brot und Wein”, Ein exegetischer Versuch (druk. w: „Spraw. Dyrekcji c. k. Gimnazjum Arcyksiężniczki Elżbiety w Samborze za r. szk. 1896 i 1897, Sambor 1896–7 i odb.”). Zawodową pracę nauczycielską (1889–98) rozpoczął w charakterze zastępcy nauczyciela języka niemieckiego w Samborze; odbył wtedy służbę wojskową i uzyskał stopień porucznika. Od r. 1897/8 został przeniesiony do Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie; od r. 1900/1 uczył jako zastępca nauczyciela języka niemieckiego i polskiego, a w l. 1903–9 jako nauczyciel rzeczywisty tychże przedmiotów w IV Gimnazjum tamże. Ogłosił wówczas kilka studiów o wpływie poetów niemieckich na polski romantyzm ze szczególnym uwzględnieniem twórczości A. Mickiewicza (m. in. Przyczynek do genezy „Romantyczności” Mickiewicza, Motywy Mickiewiczowskie I–III, „Pam. Liter.” R. 1–2: 1902–3, Reminiscencje z Tiecka w „Dziadach”, „Spraw. Dyrekcji IV Gimnazjum we Lwowie”, Lw. 1906, Ballada Mickiewicza a Goethego, „Przew. Nauk. i Liter.” R. 38: 1910) oraz rozprawę O „Czatach” Mickiewicza („Spraw. Dyrekcji IV Gimnazjum we Lwowie”. Lw. 1905). Recepcji polskiej I. Kanta dotyczył szkic Kanta „W sprawie Pokoju wieczystego. Projekt filozoficzny” a Polska („Pam. Liter.” R. 2: 1903). Od r. 1909 P. został profesorem języka niemieckiego w Państwowej Szkole Przemysłowej we Lwowie, skąd (1918) przeszedł na emeryturę. Był członkiem Wydziału Tow. Nauczycieli Szkół Wyższych we Lwowie; zabierał w nim parokrotnie głos w sprawach szkolnictwa średniego w Galicji (np. Przepełnienie naszych szkół i częste zmiany nauczycieli, „Muzeum” R. 22: 1906 t. 2 i odb. pt. O przepełnieniu naszych gimnazyów, Lw. 1907), a także pełnił funkcję zastępcy członka Komisji Egzaminacyjnej dla kandydatów na nauczycieli szkół gimnazjalnych.

P. był współautorem kilku znanych podręczników szkolnych: Mariana Reitera „Czytania polskie dla klasy I–III szkół średnich” (Lw. 1910–12), Ludomiła Germana, Karola Petelenza, Stanisława Gayczaka „Ćwiczenia niemieckie dla klasy I–IV szkół średnich” (Wyd. 5.–8. oprac. P., Lw. 1916–19) oraz Juliusza Ippoldta „Deutsches Lesebuch für die oberen Klassen der galizischen Mittelschulen” (Lw. 1918–19). W r. 1914 habilitował się z filologii germańskiej na Uniw. Lwow. na podstawie studium Das Strommotiv in der deutschen Literatur, z której tylko fragment został wydany drukiem (Zur Geschichte des Stromsymbols in der deutschen Dichtung, T. 1: Klopstock, Lw. 1913). W r. akad. 1915/16 P. rozpoczął jako docent prywatny wykłady z filologii i historii literatury niemieckiej w Uniw. Lwow., które prowadził aż do r. 1920/1. W r. 1918/19 wykładał również gościnnie w Uniw. Warsz. (w charakterze docenta tymczasowego), a także prowadził ćwiczenia z nowszego języka i literatury niemieckiej. Wprawdzie w r. 1919/20 P. figurował jeszcze w składzie osobowym Uniw. Warsz., lecz mieszkał wówczas znów stale we Lwowie i nie podjął już w stolicy zajęć uniwersyteckich. Od 18 VI 1920 był członkiem czynnym Wydziału Filologicznego Tow. Naukowego we Lwowie. Zmarł we Lwowie 15 VII 1932 i został tam pochowany.

O rodzinie P-a brak bliższych wiadomości. Miał cztery córki, z których pierwsza umarła bezdzietnie, druga mieszkała z rodziną w Argentynie, trzecia była żoną lwowskiego adwokata Dawida, czwarta Helena wyszła za mąż za wicedyrektora Kolei Lwowskich Zygmunta Swatona.

Karbowiak A., Bibliografia pedagogiczna, Lw. 1920; Śliwińska I., Roszkowska W., Stupkiewicz S., Adam Mickiewicz. Zarys bibliograficzny, W. 1957; Świdwińska Z., Bibliografia Pamiętnika Literackiego 1887–1939, W. 1948; Oesterr. Biogr. Lexikon; Peretiatkowicz–Sobeski, Współcz. kultura pol.; – Ciechanowska Z., J. Kleiner jako neofilolog i komparatysta o Hölderlinie, w: Juliusz Kleiner. Księga zbiorowa o życiu i działalności, L. 1961 s. 99; Karbowiak A., Towarzystwo Nauczycieli Szkół Wyższych 1884–1908, Lw. 1909; Kleczkowski A., Germanistyka, anglistyka i skandynawistyka w Polsce, Kr. 1948 s. 34; Kleiner J., Śp. Prof. Emil Petzold, „Gaz. Lwow.” R. 122: 1932 nr 163 s. 4; Kolbuszewski K., Śp. Emil Petzold…, „Pam. Liter.” R. 29: 1932 s. 559–60; Księga pamiątkowa 50-lecia Gimnazjum im. Jana Długosza we Lwowie, Lw. 1928 s. 70; Księga pamiątkowa półwiekowego jubileuszu Gimnazyum im. Franciszka Józefa I we Lwowie 1858–1908, Zest. J. Białynia-Chołodecki, Lw. 1909 s. 165, 317; – Program wykładów Uniwersytetu we Lwowie 1915/16–1920/21, Lw. 1915–20; Spis wykładów i wykładających Uniwersytetu Warszawskiego 1918/19–1919/20, W. 1919–20; „Spraw. Tow. Nauk. we Lw.” R. 1: 1921 [druk.] 1922 s. 34; toż… R. 12: 1932 [druk.] 1934 s. 144; Sprawozdanie Dyrekcji c. k. Gimnazjum Arcyksiężniczki Elżbiety w Samborze… 1889–98, Sambor 1889–98; Sprawozdanie Dyrekcji c. k. lwowskiego Gimnazjum im. Franciszka Józefa za r. szk. 1898 [i n.], Lw. 1898 [i n.]; – Informacje Haliny Swaton z Częstochowy.

Wiesław Bieńkowski